Bệnh ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh chỉ gặp ở nam giới. Ở giai đoạn muộn, ung thư có thể di căn sang các vùng khác đặc biệt là vào xương và các hạch bạch huyết, gây nguy hiểm đến tính mạng.
1. Khái niệm về bệnh ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tiền liệt tuyến (ung thư tuyến tiền liệt) đứng thứ 12 trong các bệnh ung thư phổ biến thường gặp ở nam giới tại Việt Nam.
Cũng như các bệnh ung thư khác, ung thư tiền liệt tuyến không lây. Thời gian sống của bệnh nhân ung thư tiền liệt tuyến phụ thuộc nhiều vào thời điểm phát hiện bệnh. Nếu được phát hiện và điều trị sớm thì ung thư tiền liệt tuyến có thể đạt được tỷ lệ sống sau 5 năm lên tới 100%.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Cho đến nay nguyên nhân gây ung thư tiền liệt tuyến vẫn chưa được kết luận chính xác. Tuy nhiên khả năng sàng lọc và phát hiện sớm bệnh đã được cải thiện nhờ vào xét nghiệm định lượng chất chỉ điểm ung thư PSA (Prostate Specific Antigen). Đây là kháng nguyên đặc hiệu cho tuyến tiền liệt, khi giá trị của PSA > 10 ng/ml thì nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến lên đến 67%.
3. Triệu chứng của bệnh
Thông thường ở giai đoạn đầu ung thư tiền liệt tuyến hầu như không có triệu chứng rõ ràng. Ở các giai đoạn sau một số dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến, bao gồm:
– Khó khăn khi tiểu tiện: Là hiện tượng buồn tiểu nhưng không thể đi được hoặc đang đi tiểu bị dừng lại đột ngột, hoặc có thể đi tiểu nhiều hơn bình thường. Tuyến tiền liệt bao quanh niệu đạo nên khi xuất hiện một khối u nào dù chỉ là rất nhỏ cũng có thể gây trở ngại mỗi khi đi tiểu hoặc xuất tinh.
– Đau khi đi tiểu: Vì có khối u ở tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo nên mỗi khi đi tiểu thường có cảm giác đau. Tuy nhiên, dấu hiệu này cũng có thể gặp khi bị viêm phì đại tuyến tiền liệt.
– Xuất hiện máu trong nước tiểu: Thấy máu trong nước tiểu đôi khi chỉ là một vệt màu hồng nhạt. Một số bệnh lý khác như viêm đường tiết niệu cũng có thể gặp hiện tượng này. Tuy dấu hiệu này ít phổ biến, xong nếu thấy xuất hiện dấu hiệu này thì cần đi khám ngay tại các cơ sở y tế để xét nghiệm và chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến.
– Khó duy trì sự cương cứng: Do có khối u tiền liệt tuyến sẽ làm chặn lưu lượng máu đến dương vật để giúp duy trì cương cứng. Tiền liệt tuyến phì đại cũng gây ra dấu hiệu này.
– Máu trong tinh dịch: Dấu hiệu này thường không được người bệnh chú ý. Lượng máu rất ít chỉ đủ làm cho tinh dịch hơi hồng hoặc có vệt máu.
– Đau vùng lân cận: Đau ở lưng, hông, vùng xương chậu là dấu hiệu phổ biến của bệnh ung thư tiền liệt tuyến.
– Tiểu đêm: Dấu hiệu này thường không được để ý, nhưng đây cũng là một dấu hiệu cảnh báo mắc ung thư tiền liệt tuyến. Nếu đi tiểu đêm nhiều hơn hai lần thì nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tiết niệu sớm.
– Tiểu rắt: Nếu bị rò rỉ nước tiểu không thể tự chủ thì cũng cần phải lưu ý. Tuy dấu hiệu này không phổ biến.
Ở giai đoạn đầu ung thư tiền liệt tuyến thường không có triệu chứng. Ung thư tiền liệt tuyến có thể được phát hiện bằng xét nghiệm khi định lượng PSA tăng cao (xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt). Đôi khi bệnh còn gây ra những triệu chứng tương tự như các bệnh khác, ví dụ như bệnh tăng sản tuyến tiền liệt lành tính.
Ở các giai đoạn sau của bệnh, ung thư tiền liệt tuyến di căn sang các khu vực khác của cơ thể và có thể gây ra các triệu chứng khác như đau xương. Ung thư tiền liệt tuyến nếu di căn vào cột sống cũng có thể đè lên tủy sống và gây ra yếu chân, tê chân, đại – tiểu tiện không tự chủ, thậm chí có thể gây liệt cả hai chi dưới.
Những dấu hiệu ung thư tiền liệt tuyến thường phát triển âm thầm, hoặc nếu biểu hiện ra ngoài nhưng cũng bị coi nhẹ, do đó rất khó để phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu tiên.
Khi khám chuyên khoa bác sĩ chuyên khoa tiết niệu sẽ làm các xét nghiệm chuyên khoa sâu như chụp cộng hưởng từ vùng sàn chậu (chụp MRI), sinh thiết tuyến tiền liệt để giúp cho chẩn đoán xác định bệnh, mức độ ác tính và chẩn đoán giai đoạn của bệnh.
4. Chẩn đoán bệnh
– Ở giai đoạn sớm, chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến khá khó khăn vì hầu như không có triệu chứng. Chủ yếu bệnh được chẩn đoán dựa vào việc định lượng PSA tăng cao trong lần khám bệnh định kì.
– Nếu có các triệu chứng thể hiện sự xâm lấn và chèn ép đường tiết niệu như đái khó, đái rắt, đái máu… hiếm gặp hơn, có thể tắc nghẽn ở trực tràng, cương đau dương vật hoặc xuất tinh ra máu thì thăm khám trực tràng sẽ là phương pháp có giá trị chẩn đoán cao.
– Khi thăm khám trực tràng sẽ giúp thầy thuốc phát hiện khối u cũng như đánh giá tuyến tiền liệt về mật độ, kích thước, đặc điểm rãnh giữa, mức độ xâm lấn xung quanh và cả tình trạng của thành trực tràng, sự hẹp lòng trực tràng.
– Ở giai đoạn muộn, biểu hiện triệu chứng rõ ràng nhưng đã có thể kèm di căn nên các triệu chứng không chỉ giúp chẩn đoán bệnh mà còn có thể giúp đánh giá tình trạng di căn ở các bộ phận khác của cơ thể đặc biệt là di căn xương.
– Sinh thiết tiền liệt tuyến là xét nghiệm chắc chắn nhất để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt khi phát hiện tế bào ác tính trong khối sinh thiết.
5. Điều trị bệnh
Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị ung thư tiền liệt tuyến, tùy thuộc vào từng giai đoạn, tùy từng tình trạng người bệnh mà các bác sĩ sẽ lựa chọn, để đưa ra pháp đồ điều trị tối ưu nhất. Dưới đây là những phương pháp chính:
5.1. Phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt toàn bộ
Đây là phương pháp được sử dụng để điều trị ung thư tiền liệt tuyến ở giai đoạn sớm. Bệnh nhân được cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt, hai túi tinh và có thể nạo hạch hai bên vùng chậu. Phương pháp này nhằm điều trị triệt để ung thư tiền liệt tuyến khi khối u còn khu trú trong tuyến tiền liệt và chưa lan ra ngoài. Có thể phẫu thuật hở hoặc nội soi tùy vào tình trạng của từng bệnh nhân.
Với thời đại tiên tiến như ngày nay, công nghệ phẫu thuật nội soi bằng robot đã được thực hiện ở Việt Nam. Một số bệnh viện hiện đại của Việt Nam đã sử dụng Robot Da Vinci được sản xuất tại Hoa Kỳ, là robot tiên tiến, có cấu trúc tinh vi, hiện đại, với 4 cánh tay mô phỏng gần như hoàn hảo các động tác bàn tay của con người. Với những đặc tính này, việc phẫu thuật có thể xâm nhập vào những vị trí hẹp, sâu và khó tiếp cận, giải quyết được những hạn chế của phẫu thuật mổ hở và nội soi cổ điển, đặc biệt đạt hiệu quả rất cao khi điều trị ung thư tiền liệt tuyến.
Phẫu thuật nội soi bằng robot có các ưu điểm như: An toàn, giảm thiểu tối đa các nguy cơ biến chứng hay nhiễm trùng sau phẫu thuật, giảm đau, mất ít máu, hồi phục nhanh, lại đảm bảo tính thẩm mỹ cao, robot được sử dụng cho hầu hết các trường hợp phải điều trị bằng phương pháp nội soi đặc biệt trong điều trị ung thư.
5.2. Cắt đốt nội soi tuyến tiền liệt qua niệu đạo
Được chỉ định cho các bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt không còn chỉ định phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt tiệt căn, có các rối loạn tiểu tiện nặng đặc biệt là tiểu khó và bí tiểu. Kỹ thuật cắt nội soi tương tự như kỹ thuật cắt nội soi u phì đại tuyến tiền liệt lành tính. Đây không phải là phẫu thuật điều trị ung thư, vì vậy kỹ thuật cần được kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư khác: cắt 2 tinh hoàn, nội tiết trị liệu, xạ trị hay hóa liệu.
5.3. Xạ trị
Đây là phương pháp điều trị sử dụng các tia bức xạ năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp này có ưu điểm là hiệu quả và có thể chỉ định cho mọi giai đoạn bệnh khi cần thiết.
5.4. Điều trị nội tiết
Nguyên lý của điều trị nội tiết nhằm mục đích giảm các nội tiết tố nam (các Androgen, trong đó chủ yếu là Testosterone). Khi không còn các nội tiết tố nam, bệnh sẽ giảm tiến triển. Có 2 phương pháp trong điều trị nội tiết tố:
– Triệt tiêu nội tiết tố nam bằng phẫu thuật cắt tinh hoàn. Hiện nay, phẫu thuật được sử dụng nhiều nhất là cắt tinh hoàn trong vỏ bao, vừa hiệu quả điều trị và lại tính thẩm mỹ cao.
– Triệt tiêu nội tiết tố nam bằng thuốc nội tiết. Bệnh nhân sẽ được dùng thuốc, phương pháp này được chỉ định khi bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc khi bệnh nhân có chống chỉ định phẫu thuật.
6. Phòng bệnh
Tuyến tiền liệtgiữ vai trò quan trọng đối với nam giới và một khi đã mắc bệnh sẽ ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống bệnh nhân. Chính vì thế hãy chủ động phòng bệnh với những gợi ý dưới đây:
- Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, bổ sung nhiều rau củ quả, hạn chế thịt đỏ và tránh dùng thức ăn nhanh, món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ.
- Duy trì cân nặng ổn định, thích hợp với tuổi tác và chiều cao, không tăng cũng như giảm cân quá nhanh.
- Uống nhiều nước mỗi ngày, đi tiểu đều đặn giúp làm sạch đường tiết niệu để tránh tình trạng nước tiểu lắng đọng ở bàng quang làm ảnh hưởng đến đường tiết niệu.
- Tập luyện thể chất thường xuyên giúp bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật.
- Quan hệ tình dục an toàn với bao cao su và hạn chế tối đa bạn tình, quan hệ tần suất đều đặn để không làm ứ dịch trong tuyến tiền liệt.
Tác giả bài viết:
TS. Nguyễn Triệu Vân
Bác sĩ cao cấp, cố vấn chuyên môn của Napharco.
CÔNG TY TNHH DƯỢC PHẨM NAPHARCO
Địa chỉ: Đường D1, Khu công nghiệp Yên Mỹ II, Thị trấn Yên Mỹ, Huyện Yên Mỹ, Tỉnh Hưng Yên
Điện thoại: 02213.766.338
Hotline: 0916.213.968
Mail: napharcopharma.corp@gmail.com