XỬ TRÍ ĐIỆN GIẬT

Điện giật là một tai nạn thường gặp trong lao động, sản xuất và đời sống. Điện giật cũng là một tình trạng cấp cứu y khoa. Khi nắm được những nguyên tắc y học cơ bản, có thể cứu được nạn nhân khỏi bị điện giật và mang lại hy vọng sống cho nạn nhân.

1. Điện giật

1.1. Điện trong đời sống, xã hội

Từ khi phát minh, điện đã mang lại quá nhiều lợi ích cho cuộc sống con người. Cuộc sống của con người sẽ chẳng được như ngày hôm nay nếu như không có sự tồn tại của điện. Không thể tưởng tượng được cuộc sống của chúng ta hiện nay sẽ như thế nào nếu như không có điện. Điện đang đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống và sản xuất.

Có thể thấy rõ nhất vai trò đầu tiên của điện là trong sinh hoạt. Phần lớn những vật dụng trong gia đình muốn hoạt động đều cần đến điện năng mới có thể hoạt động và vận hành được. Từ bóng đèn, tivi, tủ lạnh, nồi cơm, máy giặt….. tất cả được thiết kế ra đời nhằm giúp cho con  người giảm bớt thời gian cũng như công sức, phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của chính con người. Có thể thấy, điện hiện hữu trong mọi hoạt động cuả con người.

Tiếp theo là vai trò của điện trong sản xuất. Hiện nay rất khó để tìm một ngành nghề mà không cần đến sự tham gia của điện. Khi nguồn điện bị cắt, chúng ta sẽ thấy rõ hậu quả là mọi hoạt động sản xuất và đời sống xã hội đều bị ngừng trệ. Chính từ sự phổ biến và vai trò quan trọng của điện như vậy, nên việc đảm bảo an toàn về điện trong đời sống là vô cùng quan trọng.

1.2. Các tình huống xảy ra tai nạn điện giật

Do điện có mặt trong mọi hoạt động của đời sống và sản xuất nên việc tai nạn do điện giật là rất dễ xảy ra. Chúng ta thường gặp tai nạn điện giật do các nguyên nhân phổ biến như: dùng dao kéo cắt dây điện khi chưa tắt nguồn; dùng vật bằng kim loại như kéo, vít,… chọc vào ổ cắm điện; chập điện; đứt đường dây điện do mưa bão; trẻ em chọc tay vào ổ cắm điện; rút ổ cắm điện sai cách; giật điện do bình tắm nước nóng; chạm phải thiết bị điện bị rò rỉ điện; thậm chí dùng cây ẩm ướt chọc vào đường dây điện trước nhà. Các tai nạn điện khác do thiên tai gây đứt đường dây dẫn điện, các tại nạn điện giật trong quá trình sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ…

2. Một số nguyên tắc khi cứu người bị điện giật

Khi thấy người bị điện giật, chúng ta thường hoảng hốt muốn cứu người bị điện giật nhưng lại có tâm lý hoang mang không biết cứu thế nào, điều này dễn đến việc dễ xảy ra những sai sót ảnh hưởng đến tính mạng của nạn nhân thậm chí là khiến bản thân mình bị điện giật theo. Trước khi tiến hành cứu người bị điện giật, cần lưu ý những nguyên tắc sau đây:

– Việc đầu tiên phải làm là ngắt nguồn điện ngay lập tức bằng cách ngắt cầu dao điện, rút dây điện ra khỏi ổ cắm,… Nếu nạn nhân bị điện giật bởi nguồn điện cao thế thì tuyệt đối không được đến gần, nên đứng xa ít nhất 6m cho đến khi nguồn điện được tắt. Nếu nóng vội, lao vào cứu người thì có thể bị luồng điện phóng vào cơ thể.

– Cố gắng bình tĩnh khi thấy người bị điện giật, bất kỳ hành động sai sót nào cũng có thể đe dọa đến tính mạng nạn nhân và của chính người cứu.

– Để tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện, không được sử dụng vật truyền dẫn điện (kim loại, ẩm ướt, dính nước) vì những dụng cụ này dẫn điện khiến người cứu có thể bị điện giật.

– Trường hợp nạn nhân bị giật điện trên cao sẽ rất khó xử lý và nguy cơ chấn thương cao, cần có đầy đủ dụng cụ cần thiết để đưa nạn nhân xuống. Nếu không có đồ bảo hộ đầy đủ, không nên tự ý leo lên cứu người. Việc gọi hỗ trợ cho công ty điện lực là việc rất cần thiết trong lúc này.

– Khi tách được nạn nhân ra khỏi nguồn điện, nên đặt nằm xuống nhẹ nhàng, tránh va chạm mạnh vào những vật cứng. Bởi khi vội vã cứu người, tâm lý lo lắng sẽ khiến người cứu gấp gáp, có thể lỡ tay đặt mạnh nạn nhân xuống, gây ra chấn thương nghiêm trọng. Hãy cẩn thận khi dìu hoặc bế nạn nhân, tìm một nơi khô ráo, sạch sẽ để đặt nạn nhân xuống.

– Không nên tập trung đông người gây khó thở cho nạn nhân.

Sau khi tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện, nếu nạn nhân có những biểu hiện sau: bỏng nặng, khó thở, lú lẫn, loạn nhịp tim, đau cơ và co thắt, co giật, mất ý thức, hãy gọi cấp cứu ngay.

Khi phát hiện ra người bị điện giật, nên gọi cấp cứu ngay mà không cần biết mức độ tổn thương nặng hay nhẹ. Bởi việc đảm bảo cấp cứu kịp thời và đúng cách là sự lựa chọn tốt nhất so với việc chúng ta tùy tiện sơ cứu. Nếu như chỉ có một mình, có thể lựa chọn việc tắt nguồn điện trước khi gọi cấp cứu. Còn nếu có thêm người hỗ trợ thì chia nhau, người ngắt nguồn điện, sơ cứu nạn nhân, người gọi ngay cấp cứu 112, 115… Dưới đây là cách sơ cứu người bị điện giật đúng cách trong thời gian chờ xe cứu thương tới.

3. Sơ cứu người bị điện giật

3.1. Các bước sơ cứu

Sau khi tách ra khỏi nguồn điện và đưa tới vị trí an toàn, hãy lập tức sơ cứu nạn nhân bị điện giật bằng các bước sau:

– Đặt nạn nhân ở tư thế nằm thoải mái, đầu thấp, thoáng khí.

– Không để nạn nhân bị lạnh, lấy vải sạch phủ lên người.

– Kiểm tra mức độ chấn thương và kiểm tra xem nạn nhân còn tỉnh táo không. Hãy gọi tên và chờ xem nạn nhân có trả lời hay không.

– Nếu nạn nhân hôn mê hãy tiến hành mở đường thở bằng cách nâng cằm và ngửa đầu ra sau. Nếu không thể mở đường thở hãy cho nạn nhân nằm ngửa ra mà kiểm tra miệng xem có bất thường không.

– Thực hiện hô hấp nhân tạo hoặc ép tim ngoài lồng ngực nếu nạn nhân không thở và bắt mạch không có. Việc hô hấp nhân tạo chỉ được thực hiện  khi người cứu có thể an toàn chạm vào người nạn nhân (điện đã được ngắt).

– Nếu nạn nhân tỉnh táo và bỏng nhẹ, hãy rửa vết bỏng dưới vòi nước mát.

– Nếu vết thương bị chảy máu, hãy sử dụng băng gạc đắp lên để cầm máu.

– Nếu nạn nhân bị tổn thương nặng thì cần gọi cấp cứu và chuyển tới cơ sở y tế gần nhất để được sơ cứu kịp thời và tránh di chứng nặng về sau.

Khi sơ cứu nạn nhân, người cứu phải quan sát xem mức độ tổn thương của nạn nhân để có cách sơ cứu phù hợp. Với những người bị giật điện cao thế hoặc giật điện trong thời gian lâu nên đưa đi cấp cứu ngay. Những người bị điện giật sau khi sơ cứu và tỉnh táo thì vẫn phải đưa đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe. Khi đó bệnh nhân sẽ được bác sĩ kiểm tra vết thương, mức độ bỏng, mức độ chảy máu,… Lúc này, người bệnh có thể được làm một số xét nghiệm quan trọng như xét nghiệm máu, đo điện tâm đồ,… thậm chí chụp chiếu phim, nhất là việc ngã từ trên cao xuống do điện giật. Từ những kết quả khám và xét nghiệm, bác sĩ sẽ nhanh chóng đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

3.2. Một số lưu ý trong quá trình sơ cứu điện giật

Trong các bước sơ cứu người bị điện giật đã nêu ở trên, cần lưu ý trong quá trình sơ cứu người bị điện giật để tránh gây ra những sai sót ảnh hưởng đến tính mạng. Việc đánh giá tình trạng của nạn nhân rất quan trọng để quyết định cách sơ cấp cứu như thế nào cũng như cung cấp thông tin chính xác cho nhân viên cấp cứu.

Dưới đây là những lưu ý khi sơ cứu điện giật:

– Quan sát và ghé sát tai vào gần miệng và mũi của nạn nhân để lắng nghe hơi thở, chú ý xem những cử động của lồng ngực. Nếu nạn nhân có dấu hiệu ngừng thở thì thực hiện hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt). Còn nếu nạn nhân ngừng tim, ngừng thở thì kết hợp xen kẽ hà hơi thổi ngạt và ép tim ngoài lồng ngực, còn gọi là hồi sức tim phổi.

– Cách thực hiện hô hấp nhân tạo: hô hấp nhân tạo thực hiện bằng cách thổi hơi vào mũi hoặc miệng, với tần suất 10 – 12 lần/phút. Riêng trẻ nhỏ, nếu trẻ không tự thở, hãy nhẹ nhàng áp miệng trùm lên cả miệng và mũi của trẻ. Hoặc dùng miệng trùm lên phần mũi của bé, tay giữ phần miệng của bé đóng chặt lại. Sau đó nâng cằm lên, cho đầu hơi ngả về phía sau. Thổi ngạt 2 hơi, mỗi hơi kéo dài trong vòng một giây và phải đảm bảo cho lồng ngực trẻ phồng lên.

– Cách thực hiện hồi sức tim phổi cơ bản:

+ Ép tim ngoài lồng ngực 100 – 120 lần/phút, với người lớn và trẻ em, riêng người trẻ có thể làm nhanh và nhiều lần hơn.

+ Với người lớn, xác định chính xác vị trí ép tim tại 1⁄2 dưới xương ức, đặt ngón trỏ cạnh ngón giữa để đảm bảo vị trí ép cách mũi ức 2 khoát ngón tay. Đặt gót bàn tay kia lên phía trên mu bàn tay đang đặt trên xương ức, các ngón tay đan vào nhau. Duỗi thẳng 2 khuỷu tay vuông góc với thành ngực người bệnh và giữ nguyên tư thế này trong suốt quá trình ép tim và bắt đầu ép tim đủ nhanh và mạnh với 1 chu kỳ gồm 30 lần ép tim và 2 lần thổi ngạt.

+ Khi ép tim, cần dùng trọng lượng cơ thể ấn lồng ngực nạn nhân lún xuống ít nhất 5cm và phải đảm bảo ép thẳng xuống xương ức. Lúc sơ cứu, cần đếm to trong quá trình ép từ 1 đến 30 và không rời bàn tay khỏi xương ức trong quá trình ép tim.

Lưu ý: Sau mỗi lần ép tim, đảm bảo cho phép ngực nạn nhân nở hoàn toàn, hạn chế tối đa thời gian tạm dừng ép tim không quá 10 giây.

Với trẻ em, đặt 2 ngón tay của một bàn tay ở giữa nằm về phía dưới đường ngang nối 2 núm vú, không đặt tay quá sâu về phía dưới ngực, tay còn lại đặt lên trán trẻ, vẫn giữ đầu trẻ hơi nghiêng về phía sau. Ấn xuống và tạo một áp lực sâu khoảng 1/3 – 1/2 ngực trẻ. Ấn khoảng 30 lần. Sau mỗi lần ấn, để cho ngực trẻ trả lại trạng thái bình thường rồi mới thực hiện lần ấn tiếp theo.

– Hà hơi thổi ngạt cho bé 2 lần nữa, phải đảm bảo lồng ngực trẻ phồng lên. Ép tim ngoài lồng ngực (ấn 30 lần) và hà hơi thổi ngạt (2 hơi) sau đó lặp lại trong vòng 2 phút.

Lưu ý: Nếu trẻ có dấu hiệu tự thở bình thường, ho hoặc cử động thì không tiếp tục thực hiện phương pháp ép tim ngoài lồng ngực vì có thể làm tổn thương trẻ. Khi trẻ bắt đầu tự thở được, hãy đặt trẻ nằm ở tư thế hồi sức và nhớ thường xuyên quan sát kiểm tra hơi thở của trẻ cho đến khi bàn giao cho nhân viên y tế.

– Không được cạo gió, thoa dầu hay đổ nước vào người nạn nhân.

– Giữ ấm người nạn nhân, nên sử dụng vải sạch hoặc băng gạc phủ lên vết thương bị bỏng.

– Việc sơ cứu nhanh chóng và kịp thời rất quan trọng, tuy nhiên cần ưu tiên gọi cấp cứu ngay khi vừa tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện. Hoặc ngay khi thấy nạn nhân bị giật điện hãy nhờ những người xung quanh gọi cấp cứu. Chúng ta không đủ chuyên môn để sơ cứu tốt và hiệu quả hơn nhân viên y tế, do đó, việc gọi cấp cứu đến càng sớm sẽ tăng tỷ lệ cứu sống nạn nhân.

4. Đề phòng điện giật

Xã hội ngày càng hiện đại, chúng ta sử dụng điện như một nguồn năng lượng thiết yếu phục vụ cho cuộc sống. Nhưng sử dụng thế nào cho an toàn mới được đề cao.

– Không dùng dây nối điện bị hư hỏng.

– Không dùng thiết bị điện bị lỗi.

– Rút phích cắm đúng cách theo hướng dẫn an toàn của hãng.

– Không dùng nhiều thiết bị cho một ổ cắm.

– Không dùng thiết bị điện ở nơi ẩm ướt.

– Không để tay ướt chạm vào thiết bị điện.

– Tắt nguồn điện trước khi thay đèn hoặc thay các thiết bị điện khác.

– Nếu thiết bị điện bị cháy không dùng nước để dập tắt.

– Không sử dụng thiết bị điện kém chất lượng không rõ nguồn gốc.

Tác giả bài viết:
TS. Nguyễn Triệu Vân
Bác sĩ cao cấp, cố vấn chuyên môn của Napharco.

CÔNG TY TNHH DƯỢC PHẨM NAPHARCO
Địa chỉ: Đường D1, Khu công nghiệp Yên Mỹ II, Thị trấn Yên Mỹ, Huyện Yên Mỹ, Tỉnh Hưng Yên
Điện thoại: 02213.766.338
Hotline: 0916.953.559
Mail: napharcopharma.corp@gmail.com